Sinds 2011 heeft corporatie Alwel de officiële erkenning een mantelzorgvriendelijke corporatie te zijn. Alwel (ontstaan uit Woningstichting Etten-Leur en AlleeWonen) is sinds 2008 aan de slag met werk en mantelzorg. Tonny van Eekelen, adviseur Personeel‑ en Organisatieontwikkeling, vertelt waarom en hoe Alwel mantelzorgvriendelijk is.
‘In 2008 vroeg de OR of we mantelzorgers in dienst hadden. Dat wisten we niet. We hebben onze medewerkers gevraagd wie mantelzorger was en wie mee wilde doen met nadenken over mantelzorg. Met als doel misschien beleid of een regeling te maken. Ik schrok me helemaal wild: 12 van de 60 medewerkers reageerden. We hebben met een deel daarvan een werkgroep opgericht, waarvan we de resultaten hebben getoetst aan de rest van de mantelzorgers en het bestuur. Veel mantelzorgers bleken onder de radar te zitten. Die hoor je niet, die willen niet opvallen.’
De OR wilde graag een regeling. Maar wat moest daar dan inkomen? Tonny: ‘De conclusie was: we gaan helemaal geen regeling maken; dat is precies wat je niet moet doen bij een mantelzorger. Je moet het gesprek met elkaar voeren, daarvoor faciliteit bieden, communiceren. De mantelzorger is de regisseur van het verhaal. Hij of zij heeft niet alleen de verantwoordelijkheid naar zichzelf, maar ook naar zijn/haar collega’s, leidinggevende en het werk. We hebben ervaren dat communicatie de smeerolie is. Communicatie is nodig om de verschillende taken (op het werk en thuis) goed te kunnen combineren en te organiseren.
Dit vraagt de nodige inspanning van de mantelzorger. Afspraken om werk en mantelzorg goed te kunnen combineren kunnen pas gemaakt worden als er een open communicatie is tussen drie betrokken partijen: werkgever/leidinggevende, mantelzorger en collega(‘s). Daarom hebben we met een eigen gemaakt bord, een driehoek gesymboliseerd en gecommuniceerd naar alle medewerkers.’
‘De opening in het midden van het symbool staat voor de openheid die nodig is in de communicatie. De centrale plaats die deze opening inneemt in het symbool symboliseert de centrale plaats die de mantelzorger zelf heeft in die communicatie. Hiermee hebben de drie partijen elk hun rol en verantwoordelijkheid. Alleen op deze manier kan gezocht worden naar maatwerkoplossingen. Kortom: in onze ogen is mantelzorg maatwerk, communicatie, begrip en overleg.’
‘We kunnen mensen stimuleren om erover te praten’, aldus Tonny. ‘Daarom hebben we het standaard opgenomen als gespreksonderwerp in onze plannings-, functionerings- en beoordelingsgesprekken. Vraag ernaar. Maak afspraken. Maak daar altijd maatwerk voor, want elke mantelzorger heeft een andere situatie en dus andere wensen. De een kan aan een langere pauze voldoende hebben om haar moeder pillen te geven, de ander kan wellicht niet eerder dan 10 uur ’s ochtends op het werk komen omdat zijn gehandicapte kind een slechte nacht heeft gehad. Maatwerk is het sleutelwoord in combinatie met de drie genoemde partijen. De mantelzorger moet zijn of haar mond opendoen (en dat is lastig), de leidinggevende moet dat faciliteren en ondersteunen en als je het als collega weet heb je meer begrip.’
Tonny noemt van dat laatste een voorbeeld van een collega die altijd lange pauzes nam. Daardoor raakte ze geïrriteerd – is ze nu nog niet terug van pauze? Toen bleek dat die pauzes nodig waren omdat de collega mantelzorg moest verrichten, kwam begrip en ondersteuning in de plaats van irritatie.
‘Maatwerk zit niet in beton gegoten. Maatwerk zit in tijd, maar ook in het moment zelf. Je kunt afspraken hebben dat je bijvoorbeeld altijd iets eerder weggaat, maar er kan ineens iets bij komen, bijvoorbeeld omdat je moeder valt waardoor er extra hulp nodig is. En betrek altijd de drie partijen erbij.’
Alwel heeft dus geen regeling gemaakt, maar wel de uitgangspunten beschreven in een notitie. Die kun je hieronder downloaden. Houd er rekening mee dat het een notitie is uit 2009, dus eventuele cijfers in het document kunnen nu heel anders zijn (de geschatte waarde van mantelzorg bijvoorbeeld is in 2021 al 22 miljard euro!).
