Bewoners uit de buurt zijn waardevolle oren en ogen voor de corporatiemedewerker. Zij wonen en leven in de buurt en vangen signalen op over leefbaarheidsproblemen, onveiligheid en overlast. Zij zien het soms ook als het niet goed gaat met de buren. Naast signaleren (en melden) kan de buurtbewoner een rol spelen in de aanpak. Dit varieert van weten wat te doen bij confrontatie met een persoon met verward gedrag, het leveren van aanvullende ondersteuning tot en met het begeleiden van activiteiten en hulp in het doorverwijzen van de persoon met verward gedrag naar de juiste zorg.
Deze pagina geeft een overzicht van een aantal bestaande initiatieven en projecten voor het betrekken van buurtbewoners op het thema verward gedrag. Woningcorporaties kunnen bestaande projecten onder de aandacht brengen van bewoners en/of aansluiten bij bestaande projecten.
Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV) heeft een online buurtinstrument gemaakt. Dit buurtinstrument beoogt professionals in de wijk (zoals medewerkers van corporaties) te ondersteunen om buurtbewoners sterker en weerbaarder te maken. Het beschrijft waar buurtbewoners terechtkunnen met signalen en wat ze zelf kunnen doen. Handelingsperspectieven en goede praktijkvoorbeelden staan hierbij centraal. In het buurtinstrument wordt een aantal tips gegeven hoe problematieken over verward gedrag beïnvloed kunnen worden en de weerbaarheid van bewoners vergroot.
Steeds vaker wonen kwetsbare mensen (al dan niet met begeleiding) zelfstandig in de wijk. Dat vraagt iets van de wijk als geheel. In het project Vangnet in de Wijk bouwt netwerkorganisatie Delft voor Elkaar in zes maanden (verder) aan een stevige structuur in de wijk, waarin bewoners met en zonder verward gedrag op een prettige manier kunnen samenleven. Zij gaan uit van wat er al is, vullen dat aan waar nodig en doen dat vanuit de behoefte van de bewoners in de wijk. Zij benaderen dat enerzijds breed, door te werken vanuit de stadsbrede sociale basisinfrastructuur, en anderzijds heel toegespitst door te verdiepen in minimaal één pilotwijk.
Buurt M/V biedt praktische ondersteuning aan mensen met een verslavings- en/of psychiatrische achtergrond en richt zich op het bevorderen van zelfredzaamheid. Buurtmannen en -vrouwen gaan op bezoek bij mensen thuis om hen te helpen hun leven (weer) op de rit te krijgen en te houden. Zij profileren zich niet als hulpverlener, maar als gelijkwaardig mens. Stichting Buurt M/V is een initiatief van de Antes Groep om mensen met verslavings-, psychiatrische en eenzaamheidsproblematiek praktisch te ondersteunen bij het zelfstandig wonen. Het project wordt inmiddels uitgevoerd in Rotterdam-Rijnmond en in de Drechtsteden. Het succes van het concept berust op een goede inventarisatie van de bevolkingssamenstelling van de wijk en de sociale kaart. Ook blijkt het inzetten van medewerkers die voorheen een uitkering ontvingen een goede zet; door levenservaring en specifieke communicatieve vaardigheden zijn zij in staat goed aan te sluiten bij de deelnemers.
Het project Bijspringen en versterken wil in stapjes de kwaliteit van leven verbeteren van bewoners met verward gedrag, terwijl de buurt beter op hen ingespeeld raakt. Dit leerproces resulteert in een aanpak voor heel Amstelveen. Zij verdiepen de samenwerking met cliënten, hun naasten, wijkprofessionals en buurtbewoners. Dit doen ze door in twee buurten gesprekken te voeren met cliënten over een ‘rijker leven’: wat betekent dit voor hen? Wat helpt hen daarbij? Met dit persoonlijk plan gaat de persoon aan de slag, daarbij begeleid door zijn coach. Ook creëren ze een informatiepunt voor vragen over verward gedrag van buurtbewoners.
De stichting Samen Sterk zonder Stigma organiseert, in een aantal gemeenten samen met woningcorporaties, bewustwordingsbijeenkomsten in de wijk. Daar geeft de stichting informatie over wat het betekent om een psychische kwetsbaarheid te hebben en hoe (zelf)stigmatisering werkt.
Het plan Goed Georganiseerd Zelfstandig richt zich op effectieve benutting van het netwerk in de buurt om de personen die de grip op hun leven (dreigen te) verliezen te ondersteunen met een mobiele applicatie. Deze app is beschikbaar voor de personen rond de cliënt, die melding kunnen maken als het dreigt mis te gaan. De app biedt ondersteuning in het signaleren van mogelijke problemen en het bieden van hulp als het dreigt mis te gaan. Denk bijvoorbeeld aan tips voor het stellen van goede hulpvragen, contactgegevens van relevante hulporganisaties en instanties, en achtergrondinformatie over de meest voorkomende psychische aandoeningen.
Mental Health First Aid (MHFA) is een training die deelnemers leert eerste hulp te bieden aan mensen met psychische klachten. De training kan worden gevolgd door professionals maar ook door buurtbewoners. In de cursus MHFA wordt onder meer aandacht besteed aan (dreigende) psychose, agressief gedrag, ernstige effecten van drank- en drugsgebruik, zelfbeschadiging, depressie en suïcidaliteit. Deelnemers krijgen uitleg over oorzaken, risicofactoren en symptomen van deze problematiek. Daarnaast leren zij welke hulp effectief is en hoe zij die kunnen inschakelen. Verder ontwikkelen zij de nodige vaardigheden om zelf initiële hulp en steun te bieden bij (beginnende en/of verergerende) psychische klachten en/of verward gedrag. Bovendien kan de opgedane kennis bijdragen aan een afname van stigma's over personen met verward gedrag.
Het doel van de Groningse pilot Activerend huisbezoek was om inzicht te krijgen in de vragen en behoeften van mensen met een psychische of verstandelijke beperking. Daarbij werd ook gekeken naar mogelijkheden om tot meer participatie in de eigen woonleefomgeving te komen. Door het project Activerend huisbezoek achterhaalt de Groningse welzijnsorganisatie MJD de hulpvragen van mensen met een psychiatrische achtergrond en mensen met een verstandelijke beperking die zelfstandig in de wijk wonen alsmede hun sociale participatie versterken door het stimuleren mee te doen aan activiteiten in de wijk.
De wijk-GGD'er werkt in de gemeente Vught als verbindingsofficier in het netwerk van veiligheid en zorg. De wijk-GGD'er gaat zo snel mogelijk op de persoon met verward gedrag af om escalaties te voorkomen. In een vroeg stadium bepaalt de wijk-GGD'er samen met (zorg)ketenpartners welke aanpak en zorg de persoon nodig heeft. De wijk-GGD'er heeft een uitgebreid netwerk: hij of zij kent de huisarts, heeft contact met de supermarkteigenaar, heeft lijntjes met de politie en medewerkers bij de woningcorporatie. De wijk-GGD'er gaat ook aan de slag met signalen die door buurtbewoners worden aangemeld. De werkwijze blijkt succesvol. In Vught stabiliseerde het aantal politiemeldingen over personen met verward gedrag.
Een nieuwe preventieve voorziening voor mensen met een GGZ-problematiek waar geen indicatie voor nodig is, is het vormen van een wijkcommunity. Dit is een fijnmazig op inclusie gericht netwerk van sleutelfiguren, ervaringsdeskundigen, vrijwilligers en professionals en onderling verbonden plekken en activiteiten. Primaire doelgroepen van de aanpak zijn mensen met een GGZ-problematiek die de kans lopen verward gedrag te gaan vertonen of dat in het verleden vertoond hebben en buurtbewoners die geconfronteerd zijn, of mogelijk in de toekomst zullen worden, met bewoners met verward gedrag en mensen met een GGZ-problematiek die in dezelfde buurt wonen.
Woningcorporaties mogen investeren in leefbaarheidsactiviteiten, mits die gericht zijn op de eigen huurders en op de directe woonomgeving (schoon, heel, veilig). Ze mogen alleen investeren in achter-de-voordeur-projecten als een maatschappelijke organisatie de verantwoordelijkheid draagt voor het project. In de Woningwet is vastgelegd wat woningcorporaties wel en niet mogen en onder welke voorwaarden. Kijk voor meer informatie op het dossier Leefbaarheid en Woningwet op Aedes.nl en in de Q&A Woningwet van Aedes.
De voorbeelden zijn afkomstig uit de VNG Databank praktijkvoorbeelden en praktijkprojecten gefinancierd door Zorg Onderzoek Nederland (ZonMW) in het kader van de sluitende aanpak verward gedrag.
