Uit onderzoek van Aedes naar samenwerking in de wijk bij de aanpak van verward gedrag wordt duidelijk dat corporaties over het algemeen in een zeer vroeg stadium de samenwerking met de zorg, de gemeente en andere partners zoeken en dit als een prettige werkwijze ervaren. De onderstaande stappen worden hierbij vaak doorlopen.
Melding, onderzoek, strategiebepaling en signaleringsfunctie
Een huurder met verward gedrag komt meestal in beeld na een overlastmelding door een omwonende.
- In een beperkter aantal gevallen neemt een collega binnen de woningcorporatie iets waar of neemt de medewerker belast met zorg en overlastzaken zelf iets waar. Het kan dan, naast overlast, ook gaan om het niet meewerken aan renovatie of groot onderhoud, huurschulden of een brandgevaarlijke situatie in de woning.
- De medewerker belast met ‘zorg en overlast’ pakt de melding op en start met zijn onderzoek en de vastlegging ervan.
- Vervolgens wordt de standaard overlastprocedure opgestart. De medewerker doet onderzoek naar de melding. Indien degene over wie geklaagd wordt zich onbereikbaar houdt, moet de corporatie het doen met de informatie van de omwonenden en eigen waarnemingen. Dat kan zijn een uitpuilende brievenbus, door het raam zichtbare vervuiling of een verzamelwoede die brandgevaarlijk is (bijvoorbeeld talloze stapels met kranten op de hele vloer) of de vloer te zwaar belast, of een toevallige waarneming van verbaal of anderszins overlastgevend gedrag.
- De medewerker checkt: is/was de huurder in beeld bij hulpverlening? De medewerker maakt indien nodig melding bij het lokale loket, bijvoorbeeld als er geen communicatie mogelijk is of bij vermoedens dat er meer aan de hand is. Afhankelijk van de gemeente kan dit het sociaal wijkteam, het lokale zorgnetwerk of een ander orgaan zijn.
- Vanuit de informatie die wordt verkregen, bepaalt de corporatie de verdere casusafhankelijke strategie. Indien zorg/hulpverlening in beeld is of komt, wordt de strategie die de corporatie volgt afgestemd met de betreffende organisaties.
- Corporaties kunnen bij een achterliggende hulpvraag signaleren richting de zorg/hulpverlening. De problemen van huurders met verward gedrag zijn immers complex of worden zonder goede hulp complexer: schulden, werkloosheid, sociaal isolement. Hoe je signalen als woningcorporatie het beste kan doorgeven lees je in hoofdstuk 2.2.
Afspraken over samenwerking
Voor een goede samenwerking bij de aanpak van woonoverlast is het van belang om hierover afspraken te maken met samenwerkingspartners. Bijvoorbeeld over het inrichten van structureel overleg en/of aansluiten bij bestaande overlegvormen, de taakverdeling, rolopvatting en over de informatie die gedeeld moet worden. Die afspraken kun je vastleggen in een convenant en/of in de overkoepelende prestatieafspraken. Hoe meer je vooraf kunt regisseren, hoe sneller kan worden ingegrepen. Het Schakelteam personen met verward gedrag heeft een advies geschreven over het gezamenlijk organiseren van lokale doorzettingskracht bij de aanpak van verward gedrag. In hoofdstuk 3 van deze toolkit lees je meer over informatie over delen met partners en in hoofdstuk 7 lees je meer over de verschillende instanties die je kunt inschakelen.
Interventies door de woningcorporatie
Woningcorporaties hebben als verhuurder een wettelijke plicht op te treden bij klachten over (onrechtmatige, oftewel ‘te vaak’, ‘te hard’ en ‘te veel’) overlast in de directe woonomgeving als het een huurder van de corporatie betreft en zijn verplicht om alles te doen wat binnen hun macht ligt om de overlast te stoppen. De openbare ruimte is nadrukkelijk het terrein van de gemeente, de algemene veiligheid is het terrein van de politie. Een woningcorporatie kan wanneer overlast eenmaal is geconstateerd:
- praten en bemiddelen
- afspraken maken met veroorzaker en omwonenden
- hulp inroepen van anderen zoals GGD, sociale wijkteam of politie
- de huurder zeggen dat hij of zij moet stoppen met dit gedrag (een gedragsaanwijzing geven). Let wel: iemand vertellen dat hij of zij geen geluid meer mag maken na 10.00 uur ‘s avonds als diegene psychotisch is, heeft waarschijnlijk geen zin. Maar iemand in samenwerking met hulpverlening een gedragsaanwijzing opleggen (zoals dat diegene medicijnen moet innemen), kan wel goed werken mits de samenwerking met GGZ goed is.
- eventuele technische/praktische maatregelen (zoals het plaatsen van extra isolatie of een schutting)
- gedwongen medewerking aan noodzakelijk onderhoud of schoonmaak
- de rechter vragen om ontbinding van het huurcontract en om ontruiming. Dat kan gepaard gaan met het aanbieden van een andere woning en/of een aangepast huurcontract (laatste kans-beleid).
Samenwerking met overlastveroorzaker, zorg en omwonenden
Huurders met een psychische stoornis die overlast veroorzaken, vereisen een andere aanpak dan overlastveroorzakers die zich ‘asociaal’ gedragen maar geen psychische stoornis hebben. Die laatste groep kun je meestal gewoon aanspreken op hun gedrag in de verwachting dat er dan iets mee gebeurt. Iemand die vanwege zijn of haar ziekte overlast veroorzaakt, vereist een andere benadering (zie hoofdstuk 1 Psychische aandoeningenvoor tips hoe je iemand met verward gedrag het beste kunt aanspreken/duidelijk kan zijn). In veel gevallen is daarnaast een goede samenwerking met externe hulpverlening een vereiste.
- Om een huurder met verward gedrag goed te kunnen aanspreken én voor de dossiervorming is het belangrijk dat meerdere omwonende huurders op de juiste manier en vaak genoeg melden. Aan omwonenden kan worden gevraagd aan te geven wanneer welke overlast werd ervaren. Het aantal meldingen is van belang om onderscheid te kunnen maken tussen incidentele overlast die buren van elkaar kunnen ervaren en structurele overlast, waarbij de overlastveroorzaker zijn/haar gedrag niet aanpast wanneer hij/zij wordt aangesproken op overlastgevend gedrag.
- Hoewel het melden door omwonenden vaak als zeer belastend wordt ervaren, is hun bijdrage noodzakelijk voor een goede aanpak. Op deze manier wordt ook voorkomen dat een gebrekkige acceptatie van iemand met afwijkend gedrag tot maatregelen door de corporatie leidt of dat een positieve gedragsverandering niet wordt opgemerkt.
- Voor een goede aanpak van overlast door verward gedrag is een goede samenwerking tussen huurder, buren, woningcorporatie, gemeente en zorginstellingen een vereiste.
Meer informatie
